روش های مؤثر برای نگهداری از پارچه قلمکار و جلوگیری از آسیب
پارچه قلمکار یکی از هنرهای اصیل ایران زمین به شمار می‌رود که توسط هنرمندانی از سرتاسر کشور خصوصا مردمان اصفهان، رواج پیدا کرده و جزئی جدایی ناپذیر از صنایع دستی پرفروش ایران شده است. عموما صنعتگران با استفاده از قالب‌های مخصوص و رنگ‌های زیبا، هنر قلمکاری روی پارچه را انجام می‌دهند. طرح‌های بته جقه، مرغ و گل، اسلیمی و... وجود دارد و همه این نقوش بسیار زیبا، الهام گرفته از طبیعت هستند و هر یک به نوعی گوشه‌ای از این عالم را به تصویر کشده‌اند. همین موارد است که ارتباط انسان را با طبیعت برقرار کرده و طرفداران هنر قلمکاری را بیش از پیش افزایش می‌دهند. البته اغلب افرادی که این کالای ارزشمند را خریداری می‌کنند، روش‌های نگهداری از پارچه قلمکار را آموزش ندیده‌اند و در این فرایندها از جمله شستشوی پارچه قلمکار با مشکل روبرو می‌شوند؛ برای نگهداری از این پارچه زیبا و با اصالت لازم است به بعضی از نکات توجه داشت تا پارچه خریداری شده در بهترین حالت خود باقی بماند. این نکات می‌تواند در مورد شستشو یا خشک کردن پارچه قلمکار باشد و یا به نگهداری بهتر آن در کمد مربوط باشد، در هر صورت باید به خوبی با فوت و فن‌های محافظت از این هنر اصیل آشنا شد.
نکات مهم برای نگهداری از پارچه قلمکار
همان‌گونه که در ابتدا نیز بیان شد، نگهداری از پارچه قلمکار قلق‌های خاصی دارد و با در نظر گرفتن این جزئیات ساده می‌توان طول عمر این هنر زیبا و چشم‌نواز را افزایش داد، که در نتیجه، علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از این کالای ارزشمند محافظت خواهد شد. باید گفت که افراد برای مصارف متعددی مانند سفره، رومیزی، روبالشتی، روپشتی، کتیبه یا پرچم از این پارچه که هنر دست ایرانیان است خریداری می‌کنند و به همین دلیل، دغدغه نگهداری از آن را دارند تا در بهترین حالت خود باقی بماند و تکه‌ای از فرهنگ غنی ایرانی را در منزل خویش داشته باشند. با در نظر گرفتن این موارد، باید دید که چه نکاتی برای حفاظت از این هنر اصیل وجود دارد، از جمله مواردی که باید برای نگهداری چنین کالایی رعایت شود، عبارت‌اند از:
شستشوی پارچه قلمکار
یکی از مهم‌ترین بخش‌های نگهداری از این محصول، شستشوی پارچه قلمکار است که شاید بتوان لقب مهم‌ترین بخش را نیز به آن اختصاص داد. درواقع افراد زیادی برای شستشو و تمیز کردن این محصول با مشکل روبرو می‌شوند و به کالای ارزشمندی که در دست دارند، آسیب وارد می‌کنند. برای تمیز کردن و آبکشی این نوع از پارچه باید در ابتدا نوع پارچه به کار رفته در آن را بررسی کرد، عموما پارچه‌های طبیعی از جنس ابریشم، کتان و... ارزش بیشتری دارند و باید به خوبی در نگهداری از آن‌ها کوشا بود، این دست از تار و پودهای نخ، با شستشو در ماشین لباسشویی سازگاری ندارند و بهتر است با دست شسته شوند. در هر صورت اگر برای شستشو با دست، فرصت کافی نداشته و یا شرایط آن را ندارید بهتر است با استفاده از برنامه هَند واش یا شستشو با دست و آب سرد، فرایند تمیز کردن آن را انجام دهید. حداکثر دمای مورد استفاده برای شستشوی این محصول در ماشین لباسشویی، 30 درجه است! از دیگر نکات مهمی که در شستشو و نگهداری از پارچه قلمکار باید به توجه داشت عبارت‌اند از:
نحوه شستشو با دست
در این روش ابتدا باید پارچه را درون یک تشت آب سرد خیس کنید و سپس مقداری صابون مخصوص شستشو یا شامپو بر روی آن ریخته و حل کنید تا کف کند. بعد از اینکه مقداری پارچه را درون آب استراحت دادید، باید با کمک دست یا برسی نرم، به آرامی سطح پارچه را بشویید و آبکشی کنید تا مواد شوینده از روی آن پاک شوند. در این میان توجه به چند نکته ضروری است: شوینده‌های قوی از جمله انواع سفید کننده‌ها و مواد شیمیایی لکه بر، برای شستن پارچه قلمکار مناسب نیستند، این موارد به بافت و طرح پارچه آسیب می‌زنند بنابراین استفاده از آن‌ها کار درستی نخواهد بود. زمان قرار دادن پارچه درون آب و در محیط مرطوب نباید زیاد باشد، در این صورت نیز بافت پارچه آسیب می‌بیند.
خشک کردن پارچه قلمکار
پس از شستشوی پارچه کیف قلمکار، باید سریعا برای خشک کردن آن اقدام کرد. در این فرایند، لازم است پارچه قلمکاری شده را در فضای آزاد و بر روی سطحی صاف پهن کرد. دقت داشته باشید که منظور از فضای آزاد، قرار دادن پارچه در زیر نور مستقیم خورشید نیست، بلکه باید در زیر سایه و بدون برخورد نور مستقیم پهن گردد تا در مجاورت با هوا، به مرور زمان خشک شود. درواقع این فرایند به منظور جلوگیری از آسیب دیدن رنگ پارچه صورت می‌گیرد و برای نگهداری از پارچه قلمکار اهمیت فراوانی دارد. ضمن اینکه پارچه را نباید از جایی آویزان کنید، چراکه موجب کشیده شدن و ناهمواری سطح پارچه می‌شود. جالب است بدانید که به جز مورد بالا روش‌های دیگری نیز برای خشک کردن پارچه قلمکار وجود دارد که از جمله آن‌ها عبارت‌اند از:
بیشتر بخوانید: هنر قلمکاری چیست؟
استفاده از سشوار
یکی از راه‌هایی که به شما کمک می‌کند طی مدت کوتاهی پس از شستشوی پارچه قلمکار، آن را خشک کنید، استفاده از سشوار است. البته برای اینکار می‌بایست کاملا احتیاط کرد و با درجه حرارت پایین باد گرم را به سطح پارچه رساند. باید حداقل فاصله سشوار تا پارچه 30 سانتی‌متر باشد و حرارت به شکل یک‌نواخت به سرتاسر پارچه برسد؛ به عبارتی از نگهداشتن سشوار به صورت مدام در یک نقطه، خودداری کنید تا آسیبی به آن قسمت وارد نشود. همچنین توجه داشته باشید که این روش در مواقع ضروری کاربرد دارد و نباید برای هر بار خشک کردن، از این مورد استفاده کنید.
استفاده از حوله
یکی دیگر از روش‌هایی که با بهره بردن از آن می‌توان به سرعت پارچه قلمکاری را خشک کرد، حوله است. برای اینکار باید از یک حوله بدون پرز استفاده کنید و پس از آبکشی محصول، آن را بر روی سطح پارچه قلمکار انداخته و با فشار ملایمی آب اضافی آن را خارج کنید. فشردن و چنگ زدن به آن می‌تواند موجب خرابی رنگ طرح قلمکار شود.
استفاده از اتو
به طور معمول برای نگهداری از پارچهقلمکار، نباید از اتو استفاده کرد چراکه حرارت بالایی دارد و می‌تواند به بافت پارچه صدمه وارد کند، اما هر از گاهی می‌توان برای سریع‌تر خشک شدن پارچه و یا رفع چروک‌های به وجود آمده ناشی از شستشوی پارچه قلمکار، از اتوی بخار استفاده کرد. البته به این منظور باید اتو در کم‌ترین درجه حرارت خود قرار بگیرد تا آسیبی به طرح و نقش این تار و پود دلنشین، وارد نشود. برای اطمینان از نرسیدن هرگونه آسیب احتمالی به پارچه، تنها باید یک پارچه نخی ساده و بدون پرز را بر روی کار انداخته و یک لایه محافظ ایجاد کنید تا سطح اتو مستقیما با طرح‌های قلمکاری برخورد نداشته باشد و سپس فرایند اتو کشی را انجام دهید.
نکته: زمانی‌که از خشک شدن پارچه خود اطمینان حاصل کردید و قصد استفاده مجدد از آن را نداشتید، باید آن را در محلی خشک و خنک، به دور از تابش مستقیم نور آفتاب نگهداری کنید تا کیفیت و اصالت پارچه حفظ شده و تجربه مصرف طولانی مدت از این کالای جذاب را داشته باشید. شما میتوانید برای اطلاع بیشتر با کارشناسانزاوش در ارتباط باشید.
سخن پایانی
پارچه قلمکار یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که طرفداران بسیار زیادی در سرتاسر جهان دارد؛ افراد زیادی این کالای ارزشمند را خریداری می‌کنند اما روش‌های نگهداری از آن را بلد نبوده و به بافت ظریف و لطیف آن، آسیب می‌زنند. برای نگهداری از پارچه قلمکار باید به خوبی با اقدامات مختلفی از جمله شستشوی پارچه قلمکار آشنایی داشت. به عنوان مثال، شستشو در آب سرد به وسیله دست، بهترین روش برای شستن این پارچه محسوب می‌شود. همچنین خشک کردن پارچه قلمکار در سطح صاف و در مجاورت با هوای آزاد، به دور از نور مستقیم خورشید، روش مناسب‌تری نسبت به سایر گزینه‌ها خواهد بود.
سوالات متداول
بهترین روش شستشوی پارچه قلمکار چیست؟
بهترین روش برای شستشوی پارچه قلمکار استفاده دست و از تشت آب سرد است که به ماندگاری هرچه بیشتر آن کمک می‌کند.
آیا می‌توان از سفید کننده برای از بین بردن لکه پارچه قلمکار استفاده کرد؟
خیر، پارچه قلمکار حساسیت بالایی دارد و این مواد شوینده به بافت آن آسیب وارد می‌کنند.
آیا پس از شستشو باید پارچه قلمکار را آویزان کنیم؟
خیر، آویزان کردن پارچه قلمکار باعث کشیدگی و ناهمواری سطح آن می‌شود و کیفیت محصول را پایین می‌آورد.
بهترین مکان برای نگهداری از پارچه قلمکار کجا است؟
مکان خشک، خنک و به دور از نور مستقیم خورشید بهترین گزینه برای نگهداری از پارچه قلمکار محسوب می‌شود.
مقالات مرتبط:
مطالب مرتبط
