اصفهان، در مرکز ایران، شهری بسیار زیبا و همراه با تاریخ پرفرازونشیب است. پایتخت پیشین امپراتوری ایران هنوز هم پر از جلوههای تاریخی است؛ با معماری زیبای اسلامی-ایرانی، کاخها، مساجد، باغها و بازارهایی پرجنبوجوش که همگی جزو زیباترین و معروفترین جاهای دیدنی اصفهان هستند. این مطلب راهنمای سفر و بازدید از مهم ترین مکان های دیدنی اصفهان است، همراه با معرفی جاذبه های گردشگری اصفهان، کارهایی که در این شهر میتوانید انجام دهید را هم بررسی کردهایم.
اصفهان دو بار در طول تاریخ پایتخت ایران بوده و در این میان دوران صفوی نقش مهمی در توسعه این شهر داشته است. این شهر به دلیل گذشته و تاریخچه غنی خود شناخته میشود و جاهای دیدنی اصفهان با معماری ایرانی-اسلامی در مرکز توجه گردشگران است.
سیوسهپل یکی از بزرگترین سازههای آبی و مهم ترین مکان های دیدنی اصفهان است. این پل 298 متر طول و 14 متر عرض دارد و دارای 33 طاق یک شکل در طول پل بوده که طراحی خاص این طاقها، بهویژه در شبهنگام و با نورپردازی، جلوهای زیبا و چشمنواز پدید میآورد. علاوهبر زیبایی، این طاقها استحکام پل را افزایش دادهاند، چرا که این پل یکی از مسیرهای ارتباطی قدیمی شهر برای عبور مردم بوده است. طاقها با هنر اسلامی-ایرانی مزین شدهاند. نام رایج این پل سیوسهپل است، ولی اگر در گوگل جستوجو کنید، نامهای متعددی برای آن میبینید. برخی دیگر از نامهای این پل عبارتاند از: پل شاه عباس، پل جلفا، پل اللهوردیخان و پل چهل چشمه، اما رایجترین نام، همان «سیوسهپل» است.
این پل در میدان انقلاب واقع شده و دلیل اصلی اهمیت آن اتصال دو خیابان مهم شهر یعنی چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا است. همچنین تعداد زیادی از جاهای دیدنی اصفهان در نزدیکی پل وجود دارد که باید از آنها بازدید کرد. میدان نقش جهان و کاخ چهلستون در فاصله حدود 20 دقیقه پیادهروی از پل قرار دارند. کلیسای وانک و موزه موسیقی اصفهان نیز در نزدیکی این پل هستند.
از دیگر مکان های دیدنی اصفهان میتوان به چهار باغ اشاره کرد. چهارباغ به دو مسیر متقاطع اشاره دارد که چهار باغ مربعشکل را ایجاد میکنند. ساختار و طراحی چهارباغ نمونهای شاخص از باغهای ایرانی است که شامل فضاهای سبز، کوشکها و سیستمهای آبیاری میشود. خیابان چهارباغ خیابانی از دوران صفویه است که بین سالهای 1597 تا 1616، در دوران حکومت شاه عباس بزرگ ساخته شد. چهارباغ نهتنها معروفترین خیابان در اصفهان (پایتخت آن زمان)، بلکه در تمام ایران بوده و هست. اگرچه این گذرگاه افسانهای دستخوش تغییرات بسیاری شده، هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است.
این خیابان سلطنتی برای تفریح شامل مسیر مرکزی سنگفرش شدهای برای اسبسواری و دو مسیر پیادهروی در طرفین آن بود. در مجموع، چهار ردیف درخت در امتداد آن بود که از باغ جهاننما تا باغ هزارجریب امتداد داشتند. چهارباغ در طول تاریخ، دورههایی از افول را نیز تجربه کرده است. طبق گزارش هانری رنه دالمان، در دوران قاجار، ظلالسلطان تمامی درختان قدیمی چهارباغ را قطع کرد و به فروش رساند. بااینحال، این خیابان احیا شد و هنوز هم میتوانید زیر سایه درختان منحصربهفردش در آرامش کامل قدم بزنید و از نوری زیبایی که از لابهلای شاخهها میتابد لذت ببرید.
در صدر فهرست مهم ترین مکان های دیدنی اصفهان، میدان نقشجهان قرار دارد؛ بزرگترین میدان در جهان که در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این میدان باشکوه با 400 سال قدمت، مساحتی بالغ بر 83500 متر مربع دارد.
میدان نقشجهان بهعنوان یک مکان تاریخی مهم در میان جاهای دیدنی اصفهان نیز شناخته میشود که عرصهای برای حکومت (کاخ عالیقاپو)، اقتصاد (بازار قیصریه)، دین (مسجد شیخ لطفالله) و مردم (مسجد شاه) بوده است. این چهار عنصر در چهار گوشه میدان قرار گرفتهاند و چهار ستون اصلی دوران صفویه را تشکیل میدهند. همچنین، میدان نقشجهان در گذشته زمین بازی چوگان بوده است. تیرهای سنگی دروازههای چوگان هنوز در این میدان باقی ماندهاند.
مسجد شاه عباس که در ضلع جنوبی میدان نقشجهان قرار دارد، یکی دیگر از جاهای دیدنی اصفهان است. این مسجد با گنبد دو پوسته و ارتفاع 52 متر، شهرت جهانی دارد. درون مسجد، اگر روی سنگ سیاه رنگ مشخصشده روی زمین بایستید، میتوانید پژواک صدای خود را بشنوید. کتیبههایی از شاهان صفوی و قاجاری در بخشهای مختلف این مسجد دیده میشوند.
از دیگر زیباییهای این مسجد، کاشیکاریهای چشمنواز آن است. همچنین، کارگاههایی وجود دارند که میتوانید از نزدیک فرایند ساخت کاشیها را مشاهده کنید. دو مدرسه علوم دینی نیز در اطراف مسجد وجود دارند که به نام مدارس ناصریه (مدرسه زمستانی) و سلیمانیه (مدرسه تابستانی) شناخته میشوند. امروزه در مدرسه ناصریه هنوز دورههایی تدریس میشود.
مسجد جامع که به «تونل رؤیایی» در میان جاهای دیدنی اصفهان معروف است و 14 قرن دستاورد معماری ایرانی را به نمایش میگذارد. این مسجد در سال 2012 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. از زیباییهای آن میتوان به گنبدهای نظامالملک و تاجالملک اشاره کرد که از باشکوهترین ساختارهای آجری هستند. محراب الجایتو (محراب استاد حیدر) با گچبری ویژه خود، زیبایی آجرفرش این مسجد را تکمیل میکند. پس از شبستان الجایتو، دری کوتاه شما را به یکی از باشکوهترین شبستانهای زمستانی هدایت میکند که به دلیل ورود نور از سقف مرمری، بسیار مشهور و دیدنی است.
عالیقاپو یکی از اصلیترین کاخهای سلطنتی دوره صفویه و جاذبه های گردشگری اصفهان محسوب میشود. بالکن این کاخ 18 ستون چوبی دارد که هر کدام از تنه یک درخت چنار ساخته شدهاند. تماشای میدان نقشجهان از بالکن این کاخ، تجربهای فراموشنشدنی است که شما را به اصفهان قدیم میبرد. سالن موسیقی در طبقه ششم با دقت و ظرافت زیادی ساخته شده و هنر گچبری ایرانی را به زیبایی به نمایش میگذارد.
مسجد شیخ لطفالله یکی دیگر از گوهرهای معماری دوره صفوی در فهرست جاهای دیدنی اصفهان قرار دارد. برخلاف دیگر مساجد، این مسجد مناره و حیاط ندارد. پروفسور آرتور اپهام پوپ، مورخ آمریکایی هنر ایرانی، درباره این مسجد گفته است: «به سختی میتوان باور کرد که این اثر، ساخته انسان باشد.» نگاه به گنبد، تداعیکننده نمایش یک طاووس با دم باز است. نام معمار این مسجد با خوشنویسی بر کاشیهای محراب درج شده است. شبستان مسجد زیر ساختار اصلی گنبد قرار دارد و هنگام ورود به آن، تصویری از یک اقیانوس آبی در برابر دیدگان شما ظاهر میشود.
اگر قصد بازدید از جاهای دیدنی اصفهان را دارید، کاخ چهل ستون را از قلم نیندازید. یک باغ کلاسیک ایرانی که این کاخ در دل آن قرار دارد، در سال 2011 در فهرست میراث جهانی ثبت شده است. کاخ چهل ستون دارای تالار ستوندار، تالار آیینه و تالار تخت بوده که هر یک دکوراسیون خاص خود را دارند. فضای داخلی کاخ با آینهکاری و نقاشیهای دیواری دوره صفوی تزئین شده است. در پشت تالار آیینه، تالار پذیرایی باشکوهی قرار دارد که شش نقاشی بزرگ دیواری آن، صحنههای تاریخی همچون مراسم سلطنتی و پذیراییها را به تصویر میکشد.
این کلیسا در منطقه جلفا، محله ارامنه اصفهان، قرار دارد و یکی از مهم ترین مکان های دیدنی اصفهان است. معماری ایرانی و ارمنی در این کلیسا با هم ترکیب شدهاند. آنچه این کلیسا را از دیگر مکانها متمایز میسازد، نقاشیهای درون نمازخانه است. این نقاشیها توسط هنرمندان ارمنی دوره صفویه کشیده شدهاند و داستانهایی از انجیل و تورات را به تصویر میکشند.موزه داخل کلیسا نسخههایی از کتابهای مقدس، از جمله کوچکترین نسخه دنیا را در خود دارد. همچنین موی نوشتهداری وجود دارد که میتوانید با میکروسکوپ آن را ببینید.
پل خواجو که به دستور شاه عباس دوم ساخته شده، تنها پل در ایران است که با کاشیکاری هفترنگ تزئین شده یکی از جاهای دیدنی اصفهان است. این پل دو طبقه، دارای راهروهای سرپوشیده برای عابران در دو طرف بوده و طبقه پایین مخصوص عابران پیاده و مکانی برای تفریح بوده است. زیر طاقهای پل، صدای آواز سنتی مردم اصفهان به گوش میرسد.
منارجنبان یکی دیگر از جاهای دیدنی اصفهان است.این بنای تاریخی مربوط به قرن چهاردهم میلادی، بوده و به دلیل معماری منحصربهفردش یکی از جاذبههای محبوب اصفهان محسوب میشود. ویژگی خاص منارجنبان این است که با تکان دادن یکی از منارهها، مناره دیگر نیز با همان فرکانس شروع به لرزش میکند.
آخرین مورد از جاذبه های گردشگری اصفهان در این فهرست، هتل عباسی است که یکی از بهترین هتلهای تاریخی در جهان به شمار میرود. این ساختمان 300 ساله در دل شهر اصفهان و با معماری دوره صفویه ساخته شده و به دستور شاه سلطان حسین بنا شده است. در خیابان سنگفرش چهارباغ عباسی، این هتل در کنار کاروانسرا، بازار و مدرسهای بهصورت یک مجموعه به نام مادرشاه قرار دارد.
آتشگاه اصفهان بنایی کهنسال روی تپهای مشرف به شهر است و وقتی به فراز آن میرسید، منظرهی گستردهی زایندهرود و بافت تاریخی را یکجا میبینید. معماری خشتی و فرم استوانهایِ بقایای نیایشگاه، هنوز حس ساسانیِ بنا را منتقل میکند و بافت دستنخوردهی اطرافش تجربهای آرام و کمصدا میسازد. بهترین زمان بازدید عصرهای خنک است تا هم از گرما در امان باشید و هم نورِ طلاییِ غروب را برای عکاسی داشته باشید. کفش مناسب پیادهروی و همراه داشتن آب کافی، بهخصوص در مسیر سربالایی کوتاه پایانی، بازدید را برایتان راحتتر میکند.
منارهی چهلدختران در دل بافت قدیمی شهر قد برافراشته و با آجرکاریهای ظریف و کتیبههای کهن، یک نمونهی تمامعیار از هنر سلجوقی را پیش چشم میگذارد. روایتهای عامیانه دربارهی نام بنا، به نذر و نیایش دختران جوان اشاره میکند و همین افسانهمندی، بازدید را جذابتر میکند. اگر به جزئیات علاقهمندید، نقشهای هندسیِ آجری و تغییرات ظریف بافت در ارتفاع، سوژههای خوبی برای عکاسی نزدیک هستند. مسیر دسترسی از کوچههای قدیمی میگذرد؛ بنابراین زمان کافی بگذارید و کفش راحت انتخاب کنید تا از حالوهوای محله هم لذت ببرید.
برج کبوتر مرداویج از آن بناهای خاص اصفهان است که کارکرد هوشمندانهی سنتی را با زیباییشناسی بومی جمع کرده؛ هزاران آشیانهی کوچک داخلی برای کبوتران، کود کشاورزی ارزشمند تولید میکرده است. پلان مدور و جدارههای ضخیمش، هم استحکام و هم تهویهی طبیعی را تأمین میکرده و امروز برای عکاسی داخلی با نور نرم و سایههای ریز عالی است. بازدید در ساعات طلایی، بافت عسلوارهی درون برج را چشمگیرتر میکند و فضای اطراف هم برای مکث و استراحت مناسب است. اگر با خانواده میروید، دربارهی قصهی استفادهی کشاورزان از این برجها برای کوددهی باغها بگویید تا تجربه برای بچهها هم یادگیرنده شود.
خانهی مشیرالملک نمونهای از عمارتهای قاجاری اصفهان است که با حیاط مرکزی، حوض آبی و اتاقهای ارسیدار، ترکیبی دلنشین از نور، رنگ و تقارن را پیش چشم میگذارد. گچبریها و آینهکاریهای مینیمالترِ برخی فضاها کنار درهای چوبی و شیشههای رنگی، حالوهوای شاعرانهی خانههای قدیم را زنده میکند. بهترین راه لذت بردن از فضا، قدمزدن آهسته و توجه به ریزهکاریهاست؛ از نقوش چوب تا بازی نور بر کاشیها. اگر به معماری علاقه دارید، تفاوت نقش و کارکرد فضاهای تابستاننشین و زمستاننشین را جستوجو کنید تا روایت زندگی ایرانی در این خانه برایتان کاملتر شود.
مسجد حکیم: این مسجد ساختاری ساده دارد و یکی از قدیمیترین مساجد اصفهان با سبک معماری متفاوتی است.
علاوه بر مهم ترین مکان های دیدنی اصفهان که در این مطلب اشاره شد، در مورد جاذبه های گردشگری اصفهان باید به موارد زیر هم اشاره کرد:
در کنار بازدید از اماکن تاریخی و جاذبههای گردشگری خاص، فرصت تست غذاها و خوراکیهای سنتی اصفهان را از خود دریغ نکنید. بریان، دوغ و گوش فیل، خورشت ماست، گز و مواردی از این دست جزو خوراکیهای پرطرفدار این شهر هستند.
اصفهان مهد هنر و صنایع دستی خاصی است که جز این شهر در کمتر شهر دیگری میتوان یافت. از معروفترین آثار هنری این شهر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
این آثار هنری از جمله سوغاتیهای پرطرفدار و معروفی هستند که بهعنوان هدیه میتوان برای عزیزان خود بخرید. اگر فرصت بازارگردی ندارید، این آثار منحصربهفرد را با بهترین کیفیت میتوانید از سایت فروشگاهی زاوش خریداری کنید.
زیبایی اصفهان آنقدر چشمگیر بوده که جهانگردان به آن لقب «نصف جهان» را دادهاند و برای همین افراد زیادی راهی در سال راهی این شهر و بازدید از جاهای دیدنی اصفهان میشوند. از میدان نقشجهان گرفته تا بازار بزرگ همگی زیباییها و جذابیتهای بینظیری دارند که تجربه خوبی از سفر به این شهر را برای شما رقم میزنند. همچنین آثار هنری و صنایع دستی این شهر چون خاتمکاری، میناکاری، قلمزنی و ... ارزش خرید بالایی دارند و گوشهای از حالوهوای این شهر را به خانه شما میآورند.
ناحیه اطراف میدان نقشجهان (در مرکز شهر) بیشترین و مهمترین جاهای دیدنی اصفهان چون میدان نقش جهان، مسجد امام، مسجد شیخ لطفالله، عمارت عالیقاپو، کاخ چهلستون و ... را در خود جای داده است. پل خواجه و هشت بهشت نیز در نزدیکی آن قرار دارد.
بهترین جا برای خرید سوغات سنتی و صنایعدستی اصفهان بازار قیصریه (جنب میدان نقش جهان) و مراکز خرید مدرن این شهر است. همچنین میتوانید از طریق سایت فروشگاهی زاوش برای خرید صنایع دستی و آثار هنری این شهر اقدام کنید.
خوراکیها و غذاهای محلی که نباید هنگام سفر به این شهر زیبا از دست بدهید، عبارتاند از: بریان اصفهان، خورش ماست، یخمهترش، گز، پولکی و سوهان عسلی.
مقالات مرتبط: