خاتم کاری

خرید و قیمت محصولات هنر خاتم کاری:

خاتم کاری یا خاتم سازی هنر آراستن سطح اشیا به صورت شبیه موزاییک با مثلث های کوچک است. نقش های خاتم همواره به صورت اشکال هندسی منظم است. این اشکال هندسی را با قرار دادن مثلث های کوچک در کنار هم نقش بندی می کنند این مثلث ها را از نوع را از انواع چوب فلز و استخوان می سازند.

خاتم کاری از زمان های بسیار قدیم در خاورمیانه مرسوم بود. البته این هنر قدمت زیادی ندارد و قدیمی ترین نوع نمونه هایی ساخته شده در اروپا همزمان با نمونه هایی است که در ایران به دست آمده است.

از هنر خاتم سازی برای تزیین اسباب، اثاثیه، صندوق، جعبه و سایر اشیا چوبی استفاده می شود که با طرح های هندسی مرکب از قطعات کوچک چوب، آج، استخوان و صدف تزیین شده اند.

از نمونه های خاتم کاری در ایران سقف ایوان اصلی مسجد جامع عتیق شیراز, خاتم کاری تالار خاتم کاخ مرمر, نمای عمومی تالار خاتم مجلس شورای ملی سابق است.

ابزار خاتم کاری:

آلات و ابزار که در خاتم سازی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از اره پرس، انواع چوب، استخوان، چکش، انواع سوهان، گاز انبر، انواع رنده، ظرف رنگرزی، قلم مو، قیچی مخصوص بریدن مفتولهای برنجی، انبردست، دم باریک، پیچ گوشتی، مغار، گونیای آهنی و پرگار...

از ابزارهای دیگر خاتم کاری دستگاه نورد سیم است که مفتولهای برنجی را به صورت منشور متساوی الاضلاع در می آورد.

وسیله دیگر تخت شیاردار یا منشور ساز است که تخته ای مسطح است و در روی آن شیار هایی به صورت افقی و به شکل منشور متساوی الاضلاع وجود دارد.

در بعضی از کارگاه ها از دستگاه برش خاتم استفاده می نمایند که موجب افزایش بازده محصول می شود و استفاده از آن در همه کارگاه‌ها عمومیت ندارد.

مواد اولیه برای هنر خاتم کاری:

هنرمندان برای ساخت خاتم از مواد اولیه گوناگون استفاده می‌کنند و در کمتر هنری دیده می شود که این چنین تنوع مواد اولیه به چشم بخورد، این مواد اولیه تشکیل شده از:

انواع چوب:

چوب آبنوس، چوب فوفل، چوب شمشاد، چوب تبریزی، چوب توسکا و گردو.

انواع استخوان:

استخوان شتر، استخوان اسب، عاج، صدف.

انواع فلز:

امروزه فلزی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد برنج است که هم به صورت مفتول و هم به صورت لایه به کار میرود. طلا و نقره در خاتم های بسیار اعلا به جای برنج استفاده می گردد.

در قدیم به خاطر کمبود برنج از محصول مسی استفاده می کردند و امروزه نیز در خاتم های کم ارزش از مس و قلع استفاده می شود.

دیگر مواد موارد مصرف خاتم کاری سیریش یا چسب سفید است. همچنین نخ پرک برای پیچیدن پره ها و گل ها و غیره به کار می رود.

در مورد نحوه آماده کردن مواد اولیه در مقاله ای به صورت کامل تمامی وارد توضیح داده خواهد شد.

ویژگی های یک محصول خوب و مرغوب خاتم:

۱. سطح چوبی و محلی که خاتم روی آن قرار می گیرد باید کاملا صاف باشد به اتصالات یکدیگر جذب شده و هیچگونه جای خالی وجود نداشته باشد.

۲. رنگ تمام منشور های استفاده شده در خاتم کاری باید کاملاً ثابت و یکدست باشد و هیچگونه تغییری در آن پیدا نشود.

۳. برش های خاتم باید کاملاً صاف و یکدست باشد و هیچگونه برجستگی زیردستان احساس نشود.

۴. بتونه کاری حفره های استخوان یا چوب روی خاتم باید به طریق انجام گیرد که شکل مثلث ها را تغییر ندهد و حتی المقدور دیده نشود.

۵. گلها در قسمت گوشه ها و پهلوی عشایر خاتم باید باهم کامل قرینه و مساوی باشند.

۶. ساختمان نجاری اسکلت اشیا خاتم کاملاً دقیق و قرینه باشد.

۷. ناهمواری و درز های قابل لمس و رویت در گوشه آیا پهلو و یا در تمام سطح خاتم نباید وجود داشته باشد.

۸. تمام روی و سطوح اشیا خادم باید بالا که مخصوص پوشانده شود. لاک کاری خاتم باید با دقت کامل به عمل آید تا نقطه از آن بدون لاک باقی نماند، زیرا در غیر این صورت رطوبت و هوا داخل آن نفوذ می کند و موجب پوسیدگی سریع آن میشود.

۹. قاطعی ها و اوه های چوب و استخوان خاتم باید طوری به یکدیگر چسبانده و جفت و جذب باشد که درز ها و گوش ها ناهمواری ایجاد نگردد.

۱۰. نقشه ها و مثلث های خاتم هرچه کوچکتر و ریز تر باشد کیفیت و ارزش زیبای آن بیشتر است.

انواع هنر خاتم کاری:

هنر خاتم بر روی سطح مختلف و ترکیب با هنرهای دستی دیگر به کار گرفته می شود. به عنوان مثال خاتم کاری بر روی مس برای ساخت انواع ظروف پذیرایی و دکوری مانند گلدان، تنگ، سنبلدان، قندان، شکلات خوری، آجیل خوری، آینه و شمعدان و ... استفاده می شود.

خاتم کاری بر روی چوب برای ساخت سرویس پذیرایی مانند جعبه دستمال کاغذی خاتم، جاکارد و چنگال خاتم، سطل خاتم، جعبه دمنوش و شکلات خوری خاتم است.

تخته نرد و شطرنج خاتم کاری با ترکیب نقاشی به سبک های مختلف یکی دیگر از شاهکارهای هنری خاتم کاری است.